Trong điều trị tiêu chảy, ngoài việc dùng thuốc, bù dịch do bác sĩ chỉ định, việc duy trì chế độ dinh dưỡng và chăm sóc trẻ rất quan trọng. Một trong những biến chứng ít được các bà mẹ lưu ý có thể gặp là hăm da do tiêu chảy. Tình trạng da quanh hậu môn bị viêm đỏ lên trong quá trình bị tiêu chảy, nếu không được phát hiện và chăm sóc kịp thời sẽ lan rộng, trở nên loét trợt, có mủ lâu lành biến chứng gây sốt, nhiễm trùng tiểu, nhiễm trùng huyết rất nguy hiểm.

Trẻ dưới 3 tuổi dễ bị hăm da

Nghiên cứu Điều dưỡng thực hiện tại BV Nhi Đồng 1 mới công bố cho thấy trẻ em dưới 3 tuổi có thể bị hăm da do tiêu chảy. Cụ thể qua tiến hành khảo sát, hăm da xảy ra tập trung ở trẻ nhỏ hơn 2 tuổi, xảy ra trẻ trai nhiều hơn trẻ gái.

Nguy cơ cao ở những trẻ tiêu chảy nhiều lần, trên 10 lần trong ngày. Trẻ bú sữa nhân tạo (bú bình), trẻ sử dụng tã giấy không đúng cách cũng là những trẻ có nguy cơ bị hăm da do tiêu chảy. Do vị trí quanh hậu môn nên hầu hết các bà mẹ đều không chú ý phát hiện sớm.

Tại sao trẻ mắc bệnh tiêu chãy dễ bị hăm da

Nguyên nhân chủ yếu do da vùng quanh hậu môn tiếp xúc thường xuyên với các chất kích thích da. Khi trẻ bị tiêu chảy nhiều lần không được chăm sóc, vệ sinh thích hợp, da vùng quanh hậu môn sẽ bị ẩm ướt thường xuyên bởi phân và nước tiểu. Sự hiện diện của các men đường ruột, vi sinh vật có trong phân và ammoniac có trong nước tiểu sẽ gây kích thích da, gây viêm cấp tính làm da bị đỏ lên gây hăm da, loét da.

 Tình trạng ẩm ướt liên quan với số lần đi cầu nhiều lần. Những trẻ nhỏ có làn da mỏng manh, ít khả năng chống đỡ với các chất gây viêm nên dễ bị hăm da hơn trẻ lớn. Những trẻ bú sữa nhân tạo có độ pH của phân cao hơn trẻ bú mẹ nên cũng dễ bị hăm da hơn. Ngoài ra những yếu tố khác như sử dụng tã giấy không đúng cách; chọn tã chật quá gây cọ sát da; không thay tã sau mỗi lần đi tiêu, tiểu hoặc thay không đúng cách; mặc tã vào lúc vùng mông còn ướt gây ẩm ướt thường xuyên là những nguyên nhân gây nên hăm da ở trẻ em tiêu chảy.

Nhận biết hăm da

Hăm da do tiêu chảy cấp: Thường xuất hiện vào ngày thứ 2 đến ngày thứ 5 sau khi bị tiêu chảy. Quan sát da vùng quanh hậu môn có màu đỏ tươi, sau thành loét đỏ, chảy nước, chảy máu, diễn tiến có mủ. Trẻ bị hăm da thường đau lúc đi cầu, quấy nhiều, thậm chí kém ăn, ít ngủ rất khó chăm sóc. Hăm da ở trẻ tiêu chảy có thể tồn tại mà người nhà không phát hiện được do vị trí quanh hậu môn ít được quan sát.

Hăm da bội nhiễm: Khi vùng hăm da bị trầy loét, có mủ. Lúc này thường có dấu hiệu toàn thân sốt cao, có khi nơi hăm da trở thành ổ mủ kéo dài cả tháng.

Hăm da lan rộng: khi lan ra 2 bên bẹn và bộ phận sinh dục ngoài, da bị đỏ loét, chảy nước. đỏ vùng bộ phận sinh dục ngoài thường kèm theo biến chứng nhiễm trùng tiểu làm trẻ tiểu đau, tiểu khó, gây sốt kéo dài.

Chăm sóc trẻ bị hăm da

Nếu phát hiện sớm khi mới bị hăm da và được chăm sóc thích hợp, tình trạng hăm da thường lành từ từ trong vòng 5 đến 10 ngày. Cách chăm sóc trẻ bị hăm da tại nhà nhằm vệ sinh, giữ khô da để ngăn chận viêm da diễn tiến tiếp tục. Giúp da mau lành bằng cách làm thoáng để giảm ngứa và giảm các kích thích ở da:

Cho trẻ ở nơi thoáng mát để không bị ẩm ướt

Vệ sinh da đúng cách, thay tã thường xuyên, sau mỗi lần trẻ đi tiêu tiểu. Rửa sạch da nhẹ nhàng bằng nước ấm và xà phòng, tránh chà sát mạnh, chờ khô da mới mặc tã.

Làm thoáng da: Băng tã không quá chặt. Buổi tối hoặc khi trẻ ngủ có thể để thoáng tã, có thời gian để da bị hăm tiếp xúc với không khí. Lưu ý chọn tã phù hợp với kích thước trẻ, không quá nhỏ, không mặc tã quá chật.

Nếu hăm da bị trầy loét, chảy nước, bôi tại chỗ dung dịch sát khuẩn có tác dụng làm khô da như dung dịch xanh methylène, betadine.

Không bôi phấn rôm vì phấn sẽ bám lên vùng hăm da gây kích thích.

Đưa trẻ đi khám bệnh khi trẻ trông mệt, vùng hăm da lan rộng, trầy loét, chảy máu, có mủ, trẻ có thêm dấu hiệu sốt hoặc hăm da không giảm sau 3 ngày.

Phòng ngừa

Trẻ bị tiêu chảy, đặc biệt vào mùa nóng da luôn ẩm ướt. Cho trẻ ở nơi thoáng mát. Giữ vệ sinh cá nhân, tắm rửa cho trẻ, thường xuyên thay tã để ngăn ngừa da tiếp xúc với phân và nước tiểu kéo dài. Đảm bảo cho trẻ ăn đủ chất, uống nhiều nước, tránh ăn uống quá ngọt, không cho trẻ uống nước ngọt các loại, nước tăng lực, nước trái cây pha nhiều đường. Điều trị tốt bệnh tiêu chảy. Quan sát vùng quanh hậu môn mỗi ngày để phát hiện và điều trị kịp thời tình trạng hăm da do tiêu chảy.